Đã thật sự có bình đẳng giới trong công việc?

Người Mỹ vẫn cho rằng họ có cái nhìn công bằng – họ biết những quyền của phụ nữ đáng được hưởng, nhưng việc biến suy nghĩ thành hành động thực tế là một vấn đề khác hoàn toàn.

Năm 2015, những cam kết về bình đẳng giới dường như đã đến gần hơn bao giờ hết. Một báo cáo mới của Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy phần lớn người Mỹ đã nghĩ rằng phụ nữ có khả năng trở thành các nhà lãnh đạo chính trị và kinh doanh tốt như nam giới. Những người tham gia nghiên cứu không thể phân biệt sự khác nhau giữa hai giới khi được hỏi về phẩm chất lãnh đạo, trí thông minh và khả năng sáng tạo. Với các phẩm chất khác như trung thực, công bằng, tình thương yêu và sẵn sàng thỏa hiệp vì lợi ích chung - nhiều người Mỹ đã thực sự đánh giá cao phụ nữ.

Các báo cáo trên là một dấu hiệu của sự tiến bộ. Sau tất cả các báo cáo, Quốc hội thứ 114 của nước Mỹ đã ghi nhận một con số kỷ lục về sự tham gia vào chính trường của  phụ nữ với 104 phụ nữ là nghị sĩ trong Hạ viện và Thượng viện. Trên thương trường, 26 phụ nữ hiện đang đảm nhiệm vị trí CEO của một số công ty thuộc top 500 công ty hàng đầu nước Mỹ theo tạp chí Fortune (Fortune 500), trong khi vào năm 1995 con số này là “0”.

Tuy nhiên, so sánh trên tỷ lệ hai giới thực tế, số 104 nữ nghị sĩ thuộc hai viện chỉ chiếm 19% tổng số Nghị sĩ của Quốc hội Mỹ và các nữ CEO của các công ty hàng đầu nước Mỹ chỉ chiếm 5% trên tổng số các CEO của các công ty trong Fortune 500.

Trong ngắn hạn, các con số đã có sự cải thiện đáng kể, nhưng nó vẫn là mức thấp. Sự thành công của một Hillary Clinton hay Mary Barra đáng được ca ngợi, nhưng những phụ nữ này là những trường hợp ngoại lệ trong xã hội Mỹ.

Vậy điều gì đang cản trở phụ nữ trở lại vị trí lãnh đạo trong thế kỷ 21 tại Mỹ? Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, vấn đề là phụ nữ vẫn phải làm nhiều điều phi thường hơn hơn nam giới để chứng tỏ bản thân. Phát hiện này cho thấy một giả định rằng: Đa số người dân Mỹ vẫn không mong đợi phụ nữ để có thể làm những gì người đàn ông có thể làm. Người ta chấp nhận một phụ nữ lãnh đạo, nhưng những kỳ vọng ngay từ ban đầu của đa số vẫn là những người đàn ông có khả năng hơn.

Điều này đặt phụ nữ ở tình thế họ phải đạt được các vị trí cao hơn và hành động vượt ra ngoài tiêu chuẩn mà những người đàn ông có thể  làm để chứng minh năng lực của họ.

Thậm chí khi người phụ nữ chứng minh được năng lực của họ, những nỗ lực đó vẫn có khả năng không được ghi nhận và khen ngợi. Như Sheryl Sandberg và Adam Grant chỉ ra trong một chuyên đề trên tờ New York Times rằng: khi một nam giám đốc điều hành lên tiếng, họ nhận được sự đánh giá năng lực cao hơn 10%; khi giám đốc điều hành là phụ nữ cũng làm như vậy, đánh giá năng lực từ các đồng nghiệp của họ là thấp hơn 14%. Tương tự như vậy, khi các nhân viên nam đưa ra những ý tưởng, họ nhận được những đánh giá hiệu suất cao hơn; khi phụ nữ đưa ra cũng một ý tưởng tương đương, nhận thức của các nhà quản lý của họ về hiệu suất của phái nữ vẫn không hề  thay đổi.

Sau đó, có những vấn đề về tổ chức với những phụ nữ có con. Trong cuốn sách của Brigid Schulte mang tên “Overwhelmed”, bà mô tả một số các “tiêu chuẩn kép” tại nơi làm việc được dành riêng cho các phụ nữ đã có con. Nghiên cứu từ cuốn sách này cho thấy rằng phụ nữ mang thai được coi là "ít có khả năng được trao quyền và gặp nhiều sự vô lý hơn, bất kể hiệu suất thực tế của họ như thế nào".

Những người phụ nữ có con thường được xem là thiếu cam kết gắn bó với công việc hơn phụ nữ chưa có con. Với các ông bố, trong khi đó, lại được coi là đã hy sinh nhiều hơn cho công việc.

Kết quả, trong khi các phụ nữ có con thường bị trừ điểm do những cam kết về mặt gia đình, người đàn ông có con lại có xu hướng được "đề nghị đào tạo năng lực quản lý nhiều hơn nam giới không có con cái." Các nhà nghiên cứu mô tả hiện tượng này như là một “khoản phạt khi làm mẹ” và “tiền thưởng khi được làm cha”. Và nghiên cứu này không bao gồm các trường hợp ly hôn và chăm sóc con cái, đó là các tình huống có thể ảnh hưởng sâu sắc đến các lao động nữ giới.

Với sự thật được chỉ ra từ những con số và nghiên cứu trên, làm thế nào mà hầu hết người Mỹ vẫn bày tỏ quan điểm tích cực về khả năng lãnh đạo của phụ nữ? Thật khó để giải thích cho sự khác biệt giữa các báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Pew và những thực tế chốn công sở, nơi làm việc tại nước Mỹ. Bình đẳng giới không phải là một câu trả lời hài lòng cho tất cả khi mà nhiều người dường như thực sự đang nghĩ phụ nữ là những nhà lãnh đạo quyền lực. Có lẽ đó là một vấn đề của những thành kiến đã ăn sâu rằng các hành động của phụ nữ vẫn còn chưa bắt kịp với những suy nghĩ táo bạo của họ. Người Mỹ vẫn cho rằng họ có cái nhìn công bằng – họ biết những quyền của phụ nữ đáng được hưởng, nhưng cũng chỉ giống như khi họ nói rằng họ không còn phân biệt chủng tộc, việc biến suy nghĩ  thành hành động thực tế là một vấn đề khác hoàn toàn.

Đây tất nhiên là một thiệt thòi đối với phụ nữ, nhưng nó cũng là một sự tổn thất kinh tế và xã hội cho người dân và các doanh nghiệp nói chung. Nghiên cứu cho thấy rằng tất cả mọi người sẽ đều làm việc tốt hơn khi phụ nữ được chia sẻ dây cương của quyền lực. Bà Sandberg và ông Grant đã khẳng định: "Các start-up do phụ nữ lãnh đạo có nhiều khả năng để thành công hơn; các công ty sáng tạo với nhiều phụ nữ giữ vị trí quản lý cấp cao thường đạt mức lợi nhuận cao hơn; và các công ty với sự đa dạng giới tính thường có thêm nhiều doanh thu, khách hàng, thị phần và lợi nhuận hơn. "

Kết quả nghiên cứu trên dường như sinh ra để ủng hộ bình đẳng giới, nhưng rõ ràng các con số này không đủ để thay đổi hành vi của các doanh nghiệp.

Trong đáy lòng, người Mỹ vẫn chống lại việc phái nữ và quyền lực được song hành với nhau; một nhà lãnh đạo nữ vẫn là điều gì đó làm họ không thực sự tự nhiên trên một mức độ cảm xúc nào đó. Cuối cùng, bài viết này đơn giản là thiếu các mô hình nghiên cứu đủ tin cậy để tìm ra vấn đề là quyền lực cho phụ nữ nên được hình dung như thế nào? Điều này sẽ thay đổi khi nhiều phụ nữ tự mình vươn ra ngoài khuôn khổ để đạt đến vai trò lãnh đạo. Hy vọng là sớm thôi, có lẽ, một người phụ nữ mạnh mẽ sẽ không xuất hiện với sự đe dọa hay tham vọng, mà chỉ đơn giản là sự bình dị của một người phụ nữ mà thôi.

Theo Trí Thức Trẻ/economist

Xem thêm các bài viết cùng chủ đề với bài viết (phía trên):

Đã thật sự có bình đẳng giới trong công việc?